شهرستان سوادکوه

0
شهرستان سوادکوه

مازندران

سوادکوه

معتدل کوهستانی

جاذبه ها: 30 تا

شهرستان سوادکوه یکی از شهرستان‌های استان مازندران در شمال ایران و زادگاه رضاشاه پهلوی است که در ناحیهٔ البرز مرکزی و در مجاورت استان سمنان قرار گرفته‌است. شهرستان سوادکوه از سمت شمال به شهرستان سوادکوه شمالی، از سمت جنوب به شهرستان فیروزکوه در استان تهران و شهرستان مهدیشهر در استان سمنان، از سمت غرب به شهرستان بابل و از سمت شرق به شهرستان ساری و ارتفاعات دودانگه و دهستان چاشم در شهرستان مهدیشهر محدود است.

طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهرستان برابر با ۴۳٬۹۱۳ نفر و جمعیت منطقه ۶۸٬۷۴۷ نفر می‌باشد و مساحت آن به ۲۰۷۸ کیلومتر مربع می‌رسد. این شهرستان با تراکم نسبی جمعیت ۹/۳۲ نفر در هر کیلومتر مربع مساحت، دارای یکی از پائین‌ترین میانگین در سطح شهرستان‌های استان مازندران است.



۱ ) وجه تسمیه و تاریخچه
۱.۱ مراکز تاریخی و باستانی/۱.۲ امامزاده عبدالحق/۱.۳ محله قدیمی آلاشت/۱.۴ پل ورسک/۱.۵ قلعه کنگلو/۱.۶ قلعه گردن/۱.۷ قلعه خاجمه کوه/۱.۸ قلعه حسن‌بور/۱.۹ برج لاجیم/۱.۱۰ برج باوند/۱.۱۱ کرداباد/۱.۱۲ دیگر جاذبه‌های تاریخی
۲ ) تقسیمات کشوری
۳) اقلیم
۴ )منابع طبیعی
۴.۱ رودخانه‌ها سوادکوه/۴.۲ تنها دریاچه سوادکوه/۴.۳ غارهای سوادکوه/۴.۴ جنگلهای سوادکوه/۴.۵ کوهستانها سوادکوه/۴.۶ آبشارها
۵ )اقتصاد و فرهنگ
۶) گویش
۷ )آداب و رسوم
۸ )جاذبه‌های ورزشی
۸.۱ مرده‌گیری
 ۹) غذاهای سنتی
۱۰) صنایع دستی

11)مزارع گیاهان داروئی

12)ریشه‌های قومی


وجه تسمیه و تاریخچه
سوادکوه در دوران مختلف تاریخ، محدوده ثابتی نداشته و همواره حدود و مرز آن در اثر عوامل طبیعی، اقتصادی و سیاسی تغییر یافته‌است. کشفیات باستان‌شناسی به همراه اسناد و مکتوبات تاریخی حاکی از آن است که سوادکوه از نواحی کهن طبرستان و ایران بوده و انسجام بافت اجتماعی و فرهنگی آن در دوران اساطیری ایران ریشه دارد. این ناحیه همواره در تعیین مسیر تاریخ طبرستان حضور مؤثر داشته و مورد توجه حکام دولت مرکزی بوده‌است. 

در روایات شاهنامه فردوسی و اوستا، کتاب دینی پیروان آئین زرتشت آمده که سوادکوه در گذشته محل زندگی انسان‌های متمدنی بوده که آئین دیوسنائی داشته‌است. واژه‌هایی نظیر دیوا، دی، دوآزرک و دا که اکنون نیز در زبان بومیان این نواحی رایج می‌باشد، از آن روزگاران به یادگار مانده‌است. نشانه‌هایی نیز از آئین میترائیسم و مهرپرستی در قرون اولیه میلادی و اواسط حکومت پادشاهان ساسانی، در این ناحیه وجود داشت. در زمان یزگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی ایران، حکومت سرزمین سوادکوه به ولاش واگذار و لقب فرشواد جر شاه به او اعطا گردید.

ساکنین این ناحیه به دلیل وضعیت طبیعی منطقه در بدو ورود سپاهیان عرب‌ها به ایران، سالیان متمادی با آن‌ها و عوامل خلفای اموی مبارزه کرده و حتی تا قرن چهارم هجری به زبان پهلوی سخن می‌گفته و با خط پهلوی کتابت می‌کرده‌اند. کتیبه ای نیز به خط پهلوی ساسانی در بنای باستانی برج لاجیم بر جای مانده مربوط به قرن پنجم هجری قمری است. سرانجام اهالی منطقه با اختیار و تسلط کامل دین جدید را پذیرفته و به اسلام علوی روی آوردند. عده‌ای از مورخین به همین دلیل سوادکوه را کوه سیاه معنی‌کرده و بر این عقیده‌اند که اعراب در طی سال‌ها مبارزه با مردم این ناحیه شکست خورده و به دلیل هراس ناشی از هیبت کوه‌های مرتفع و سخت‌گذر که از انبوه درختان بلند و کهنسال پوشیده بوده نام سوادکوه یا کوه سیاه را بر این سرزمین نهادند.

در عهد خلافت مأمون خلیفه عباسی، اسپهبد مازیار به جر شاه یا پادشاه کوهستان ملقب گردید. این کوه بخشی از کوه‌های آپارسن قدیم بود که در کتاب اوستا اوپامیری یسنا خوانده می‌شد و اکنون نیز همین نام در سوادکوه وجود دارد.

در برخی از اسناد و مکتوبات تاریخی به جای مانده از جمله کتاب التدوین، سوادکوه را همان ناحیه مشهور فرشوادگر دانسته‌اند که در آثار مورخین مختلف در طی دوران تاریخی فرشوادگر، پرشخوارگر، پتشخوارگر، پرخواتروس، فرشوادجر، پذشخوارگر نیز خوانده شده‌است.

در همین کتاب ذکر شده که تا زمان حکومت فریدون، ششمین پادشاه پیشدادی ایران، سوادکوه جزء اقطار مازندران در حوزه فرشوادگر بوده و فریدون در ناحیه شیلاب یا تیلاب سوادکوه بزرگ شده‌است. در کتاب اوستا نیز آمده که فرشوادگر در جنوب دریای فرا فکرت قرار دارد و تخت‌گاه دیوان مازنی است.

درحال حاضر نیز اهالی منطقه کوه‌های صاف و عاری از درخت را ساکو می‌خوانند که مخفف کلمه سات کوه یا کوه صاف می‌باشد.

عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که نام سوادکوه از کوه سوات گرفته شده که در جنوب شرقی چرات در دهستان ولوپی واقع شده و در ارتفاعات آن آثاری از تمدن قدیم مشاهده می‌شود که احتمالاً به دلیل استقرار حاکمان قدیم سوادکوه بر جای مانده‌است.

با توجه به اینکه واژه سات با دگرگونی واژه سئو یا دئو پدید آمده و به معنی صاف روشن در جملات به‌کار می‌رود بهتر آن است که نام سوادکوه را بر گرفته از واژه سات کوه یا کوه صاف و بدون درخت بدانیم. درحال حاضر نیز واژه‌های سات روآر به معنی آب زلال و روشن، سئو درکا به معنی زلال و صاف، ذیب‌لا به معنی روشن و در گویش بومیان منطقه به‌کار می‌رود.

تاحدود یک قرن پیش اقتصاد عمده مردم سوادکوه دامپروری بوده و با زندگی عشایری و کوچ نشینی امرار معاش می‌کردند که هنوز بازماندگان این نسل درگوشه و کناره این منطقه با همان سبک ساده زندگی به چشم می‌خورند؛ اما با تأسیس راه‌آهن و کشف رگه‌های زغال‌سنگ در کوه‌های سوادکوه و پیامد آن احداث معادن استخراج زغال‌سنگ و انتقال آن به کمک لوکوموتیو به اصفهان سبک جدیدی در کسب درآمد مردم و تغییر زندگی کوچ نشینی به زندگی کارگری و مقرری بگیری معادن به وجود آورد. مجموعه معادن کارسنگ، کارمزد، تاریک دره و… ازین قبیل می‌باشند. رونق سوادکوه نیز از همان زمان شروع شد تا اینکه در اواسط دهه ۷۰ به دلیل بی‌کفایتی برخی مدیران شرکت البرز مرکزی و واگذاری بی‌حساب و کتاب بیت‌المال به بخش خصوصی، این شرکت عظیم که با دستان پینه‌بسته کارگران بومی قوت گرفته بود به بن‌بست رسید… آثار رکود شدید اقتصادی و فقر مردم سوادکوه و اعتیاد فراگیر جوانان ناشی از همین به تاراج بردن شرکت و اموال آن توسط بخش خصوصی و صد البته لابی مدیران و مسؤلان وقت می‌باشد.


تقسیمات کشوری
شهرستان سوادکوه از بخش‌های مرکزی و زیرآب و از شهرهای پل سفید، زیرآب و آلاشت تشکیل شده‌است. در سال ۱۳۹۲ نام بخش شیرگاه به مرکزیت شهر شیرگاه به شهرستان سوادکوه شمالی تغییر کرد. این شهرستان از دهستان‌های راستوپی با ۶۰ آبادی، ولوپی با ۳۲ آبادی، سرخ‌کلا ۱۷ آبادی و کسلیان با ۱۶ آبادی تشکیل شده‌است.

بخش مرکزی شهرستان سوادکوه
دهستان راستوپی
دهستان ولوپی
شهرها: پل سفید، آلاشت

بخش زیرآب:
دهستان سرخ‌کلا
دهستان کسلیان
شهرها: زیرآب


منابع طبیعی

 

 

رودخانه‌ها سوادکوه

 

 
 

 

تالار: بومیان آن را تلار رود نیز می‌نامند. این رودخانه از ارتفاعات گدوک، عباس‌آباد و شفلین سرچشمه گرفته و پس از طی مسافت تقریبی ۸۰ کیلومتر به دریای خزر می‌ریزد. 

رودخانه ولوپی :که از کوه‌های چرات و دراسله سرچشمه گرفته و در دوراهی آزادمهر به رود تالار می‌پیوندد.

رودخانه کیسلیان (لاجیم): که از ارتفاعات شرق شیرگاه سرچشمه می‌گیرد و به رود تالار ملحق می‌شود و به دلیل برخورداری از مناظر زیبا در اطراف، سالانه پذیرای مسافران زیادی است.

رودخانه راستوپی.

شاهرود.

رود آلاشت یا لله بند: نیز با حجم آبدهی سالانه ۴۲۶/۵۹ میلیون متر مکعب، پس از طی مسافت ۵۱ کیلومتر به رود تالار متصل می‌شود. همچنین دریاچه شورمست که در پل سفید قرار دارد که از زیبایی خاصی برخوردار است.

 

 
 

 

تنها دریاچه سوادکوه
دریاچه شور مست

غارهای سوادکوه


غارها

 

 
 

 

غار اسپهبد خورشید:
غار کیجاکچال: 

غار کیجاکچال از هر جهت شبیه غار اسپهبد خورشید می‌باشد و مانند آن احتمالاً مربوط به اواخر دوران ساسانی و از دژهای دفاعی اسپهبدان طبرستان در برابر حمله اعراب به منطقه و پناهگاه سلاطین و حکمرانان وقت بود. این غار زیبا در داخل ارتفاعات جنگلی مشرف به پیت‌سرا در دوآب سوادکوه قرار دارد. محل اصلی غار در بدنه یک دیوار ۶۰ متری از جنس آهک واقع شده که ارتفاع آن از سطح زمین به ۲۳ متر بالغ می‌گردد. سقف گنبدی آن با کف غار نیز ۷ متر فاصله دارد.


غار دیولیلم:
این غار در آزادمهر پل سفید واقع شده و عده‌ای از محققین و مورخین آن را زندان کیکاووس پادشاه پیشدادی و کیانی ایران می‌دانند که توسط دیو سفید و سپاهیانش در این غار به بند کشیده شد و شرح کامل آن در کتاب شاهنامه فردوسی آمده‌است.


غار لی‌پشت:
در چرات در دهستان ولوپی در غرب منطقه سوادکوه که به سرخ غار نیز معروف است. فاصله زمانی این غار با دامنه کوه لی‌پشت تقریباً یک ساعت می‌باشد و قسمت پایانی راه مذکور بسیار دشوار و سخت‌گذر است. ورودی غار رو به شمال و سقف طاق مانند غار با آثار زیبایی طبیعی حاصل از چکیدن آب و مواد معدنی شبیه سنگ مرمر بسیار دینی است.

غار زنگیان:
در زنگیان در دهستان ولوپی که ۱ کیلومتر عمق دارد و به خاطر ریزش آب آهک دارای مناظر زیبایی از استالاگمیت می‌باشد. برخی عقیده دارند که این غار در زمان حمله مغولان به عنوان زندان به‌کار می‌رفته‌است.

غار سوت‌شاه:
این غار در جانب شرقی جاده سوادکوه و روبروی پادگان دوآب واقع گردیده‌است، در روایات غیرمکتوب برجای مانده از دوران قدیم در میان بومیان آمده‌است که در زمان حمله مغولان دو برادر از حکام منطقه به نام سوت‌شاه و فیروزشاه به این غار پناه برده‌اند. در طی مدت پناهندگی مغولان نهر آب منطقه که از بائیکلا سرچشمه گرفته و به طرف غار بود را مسدود کرده و همراهان حکام مذکور بر اثر تشنگی و گرسنگی از بین رفتند. در این میان فیروزشاه به غار دیوخانه که در مقابل سرچشک واقع شده پناه برده و از راه داخل غار به منطقه کمرپشت و فیروزکوه فرار کرد. در مدخل ورودی غار سوت‌شاه آثار پلکانی که با آهک و ساروج درست شده باقی مانده‌است.


جنگلهای سوادکوه

 

 
 

 

جنگل اسلام‌آباد
این منطقه نیز در ۶ کیلومتری شرق شیرگاه و در مجاورت سد سنبل‌رود قرار گرفته و سمت از جنوب غربی سد مذکور آغاز و در جنوب کلیج خیل و در شرجی‌کلا به منطقه زیولا و جنگل کتو دره ختم می‌گردد. این ناحیه علاوه بر پوشش مناسب گیاهی و دارا بودن مناظر طبیعی متعدد، دارای فضای مناسبی برای ایجاد امکانات جذب گردشگر برای گذران اوقات فراغت می‌باشد.

جنگل اندرکلی
در ۵ کیلومتری شرق شیرگاه واقع شده و با برخورداری از اراضی مسطح و یکنواخت در مجاورت رودخانه تا حاشیه شرقی شیرگاه و در امتداد جاده شیرگاه به قائم‌شهر، در حوالی چای‌باغ، تپه‌سر، چالی و شورخیل برای احداث پارک جنگلی بسیار مناسب است.

جنگل کاشی‌آباد (جمشیدآباد)
این محوطه در انتهای جمشیدآباد، ۱ کیلومتری غرب جاده زیرآب به شیرگاه و ۶ کیلومتری شمال غرب زیرآب واقع شده و برخورداری از یک دره زیبای جنگلی، قرار گرفتن در مجاورت یک آبادی، عبور جاده و راه‌آهن سراسری از کنار آن، جریان رودخانه بزرگ تلار در وسط این منطقه از ویژگی‌های شاخص و بارز آن به‌شمار می‌رود عوامل مذکور باعث گردیده که جنگل کاشی آباد بدون دارا بودن حداقل امکانات تفرجگاهی مانند آب و سرویس‌های بهداشتی، اکنون نیز مورد استفاده ده‌ها هزار گردشگر و دوستداران طبیعت برای گذران اوقات فراغت به ویژه در فصل تابستان از این مکان زیبا، قرار می‌گیرد.

جنگل میان‌کلا آبشار
در حد فاصل بین زیرآب و قائم‌شهر قرار دارد و عبور جاده شوسه تهران، شمال، راه‌آهن سراسری و رودخانه تلار با ارتفاعات پوشیده از انبوه گیاهان متنوع از ویژگی‌های این مکان است.

جنگل‌های شرق جاده شیرگاه به قائم‌شهر
در منتهی‌الیه شمالی منطقه سوادکوه و در میان چای‌باغ، بشل، برنجستانک و پل شاهپور قرار دارد. وجود راه‌های دسترسی مناسب، رودخانه و سد انحرافی بر جذابیت‌های آن افزوده و محیط مساعدی را برای جذب گردشگر فراهم ساخته‌است.

جنگل خی‌پوست
در ۲۷ کیلومتری شرق زیرآب قرار داشته و در محدوده‌ای باطول ۱۳ کیلومتر بخاطر وجود گونه‌های خاصی از درختان شمشاد، بسیار زیبا و مشهور می‌باشد.

جنگل کسلیان
در ۳۰ کیلومتری شمال شرق زیرآب و در دهستان کسلیان واقع گردیده و از کل مسیر دسترسی آن، ۱۴ کیلومتر جاده آسفالته و ۱۶ کیلومتر دیگر شنی می‌باشد. این منطقه زیبا با دارا بودن دره‌های زیبای جنگلی و رودهای متعدد دارای چشم‌اندازهای بی‌نظیر و دیدنی است. برج تاریخی و معروف لاجیم در منتهی‌الیه این جنگل قرار دارد.

جنگل دهستان شرق و غرب شیرگاه
در مورد وجه تسمیه شیرگاه، عده‌ای از محققین بر این عقیده‌اند که در روزگاران گذشته در این ناحیه مبارزه‌ای بین یک شیر و یک گاو درگرفت و به‌علت کشته شده شیر در این مبارزه این منطقه را شیرگاه نامیدند. نام‌های دیگر این منطقه خارخون و بعد از احداث جاده سراسری، خطه بوده‌است.

جنگل جوارم
محوطه پهناور جوارم در مسیر اصلی تهران به شمال کشور، در مقابل جوارم و ۸ کیلومتری شمال زیرآب واقع شده و در میان جاذبه‌های طبیعی منطقه سوادکوه، از آماده‌ترین اماکن برای احداث پارک جنگلی و اجرای طرح‌های گوناگون از جمله احداث استراحتگاه برای زائرین حرم امام هشتم شیعیان به‌شمار می‌رود.و...



کوهستانهای سوادکوه

 

 
 

 

قله‌ها و کوهستان‌های شاخص منطقه سوادکوه در بخش معرفی جاذبه‌های ورزشی ذکر گردیده که عبارتند از:

قله امامزاده حسن، کوه چرات، قله اتابک، ارتفاعات ولوپی، ارتفاعات وسو، ارتفاعات گدوک‌شاه، قله خرونرو، کوه قدمگاه، قله اروان بیک، قله ورسه‌سر، قله اتابک، ارتفاعات گدوک، قله سنگو، ارتفاعات کنگلو و آریم، قله ارفع‌کوه، قله امامزاده عباسعلی، کوه‌های دراسله، کوه گرجی خیل، کوه عباس‌آباد، ارتفاعات جالم و شفلین برخی از این نقاط دارای ۴۰۰۰ متر ارتفاع بوده و علاوه بر کوهنوردی برای شکارچیان نیز نقاط ویژه شکار به‌شمار می‌رود.


آبشارها
آبشار شورآب در ۳۵ کیلومتری جنوب پل سفید قرار دارد و آب آن در اراضی پائین دست شوراب و از داخل تونل راه‌آهن از دل زمین فوران نموده و به وسیلهٔ یک کانال به خارج از تونل هدایت نشده و در مدخل تونل مذکور به پائین می‌ریزد. آب این چشمه و آبشار بخاطر گذر از لایه‌های گوگردی زیر زمین قابل استفاده نبوده و به همین دلیل شوراب نام دارد. بدین وجود املاح فراوان مجرا و محل ریزش این آبشار به‌شکل بسیار زیبایی به رنگ قرمز درآمده‌است.


آبشارهای لاجیم: در این منطقه چندین آبشار نظیر آبشار لاجیم و آبشار زمور، آبشار لیزا و… وجود داردکه از ارتفاع زیادی به پایین سرازیر می‌شوند؛ و طبیعت زیبا و دل‌انگیزی را به وجود آورده‌اند.

آبشار گلناب دره: در ۴ کیلومتری شرق آبشار دراسله وجود دارد.

آبشار شش رودبار: در مجاورت شش رودبار از توابع زیراب در شمال دراسله واقع شده‌است.

آبشار گزو: در ۲۵ کیلومتری زیرآب در میان اراضی زیبای جنگلی و مجاورت امامزاده سه بزرگوار واقع شده‌است.

آبشار چرات: در ۲۰ کیلومتری چرات در دهستان ولوپی از توابع زیراب واقع گردیده و علی‌رغم ارتفاع کم‌محل ریزش آب، به دلیل کوهستانی بودن منطقه و مناظر چشمه‌های اطراف آن از دیدنی‌های طبیعی منطقه سوادکوه به‌شمار می‌رود.

آبشار سله بن یا تونل سی: در ۳۰ کیلومتری جنوب پل سفید و در جانب غرب جاده اصلی تهران به شمال قرار دارد. منظره این آبشار به همراه چشم‌انداز تلفیقی کوهستانی و جنگلی، همواره طبیعت گردان بیشماری را بخود جذب می‌نماید.


اقتصاد و فرهنگ

در گذشته‌ای نه‌چندان دور مراتع غنی این منطقه منبع درآمد ساکنین آن بود. مردم این ناحیه اکنون نیز به علت شرائط مناسب اقلیمی به کار دامپروری و پرورش انواع دام اشتغال دارند. تا قبل از ملی شدن مراتع و اصلاحات ارضی سوادکوه جزء یکی از مهم‌ترین تأمین‌کننده مواد لبنی و گوشتی بازار تهران و مازندران به‌شمار می‌رفت.

درحال حاضر نیز سوادکوه به عنوان یک از قطب‌های دامپروری استان مازندران مطرح بوده و یکی از بهترین نژاد گوسفند زل در این ناحیه پرورش یافته و نگهداری می‌شوند.


گویش

بومیان سوادکوه گویش و زبان طبری یا همان زبان مازندرانی را با لهجه خاصی تکلم می‌کنند. شایان ذکر است که بیشتر واژه‌های زبان طبری به دلیل نفوذ زبان‌های دیگر در استان مازندران فراموش شده ولی در سوادکوه از اصالت بیشتری برخوردار بوده و کمتر دچار صدمه گردیده‌است.

در گذشته‌های دور زبان پهلوی در این ناحیه رایج بود و تا قرن پنجم هجری قمری نیز مردم این دیار با زبان پهلوی گفتگو می‌کردند و دیرتر از نقاط دیگر ایران تحت نفوذ زبان و فرهنگ بیگانه قرار گرفتند.


آداب و رسوم

 

 
 

 

تا چند دهه قبل آداب و رسوم سنتی که از دوران باستان به یادگار مانده بود در سوادکوه رواج داشت اکنون بسیاری از آن‌ها به خاطر رسوخ تفکرات خاص شهرنشینی به فراموشی سپرده شده و نسبت‌های برجای مانده نیز دچار تغییرات اساسی گردیده‌است.

مردم منطقه سوادکوه مانند دیگر مناطق مازندران آئین‌های سنتی و مذهبی ماه مبارک رمضان، عید فطر، قربان و غدیر خم و جشن‌های میلاد ائمه به همراه سوگواری خاص ماه محرم و آئین‌های ملی عید نوروز، شب یلدا را بر پا می‌دارند.

از دیگر سنتهای زیبا و نیکوی قدیمی شب‌نشینی است که توأم با بیان حکایات و اساطیر قدیم می‌باشد. در این دور هم‌نشینی‌ها تنقلات و شیرینی‌های سنتی مانند پشت‌زیک، ماکلمه و نان کتی نیز تهیه و استفاده می‌شود.

باورهای خرافی مثل زوزه شغال، بانگ مرغ، دیدن زن در شروع مسافرت بر سر راه و… نیز وجود داشت و اکنون نیز به ندرت دیده می‌شود. در آئین سنتی ۲۶ عید ماه که هر ساله در پایان ماه تیر برگزار می‌شود اهالی بیاد در گذشتگان و نیاکان خود در کنار مزار آن‌ها به مرثیه خوانی، پذیرای و برپائی ورزش‌های سنتی اهتمام می‌ورزند. از رسوم جالب دیگر منطقه، مراسم پنو می‌باشد که خاص دامداران و دامپروران بوده و بیشتر در زمان انتقال دام‌ها به نواحی ییلاقی و ارتفاعات اجرا می‌شود.

مراسم نوروز خوانی در ماه پایانی زمستان و در آستانه عید نوروز شبانان و چوپانان مناطق ییلاقی شب هنگام با کوبیدن درب منازل آغاز بهار و پایان زمستان را بشارت می‌دهند. علاوه برآن با تکان دادن زنگوله و ایجاد سر و صدا وارد محلات می‌شوند و با آهنگ و آوایی ویژه شعر می‌خوانند و از صاحب خانه مژدگانی طلب می‌کنند. زنان کدبانو مژدگانی دادن را نیک پنداشته و از شگون‌های خوب می‌دانند. در برخی از اوقات نوروزی خوان یک کیسه کوچک را به سر یک طناب کوتاه می‌بندند و آن را به داخل منازل انداخته و صاحب خانه پس از پرکردن کیسه از پول یا شیرینی، تخم مرغ، قند، چای و آن را به نوروزی‌خوان برمی‌گرداند.


جاذبه‌های ورزشی

 

 
 

 

کشتی محلی این ورزش سنتی، زیبا از زمان‌های دور در سوادکوه از جایگاه و اعتبار خاصی برخوردار بوده و جزء مهم‌ترین ورزش‌های این ناحیه به‌شمار می‌رفته‌است.

در مناسبتهای مختلف، به ویژه در جشن‌های ۲۶ عید ماه، جوانان و ورزشکاران هنر خود را به نمایش می‌گذارند و به برندگان نیز جوایزی مانند گاو و گوسفند تعلق می‌گیرد.


مرده‌گیری

این ورزش نیز از قدیم‌الایام در مراسم عروسی انجام می‌شود و درحال حاضر کم‌تر از گذشته به آن توجه می‌شود.

ورزش‌های دیگر سوادکوه عبارتند از

  • لی‌له
  • پرش و پلنگ‌پرش
  • چلی کته‌کا
  • خرک جوزبوز
  • کلچور بازی
  • هفت سنگ
  • اسب سواری
  • کل‌کاه

غذاهای سنتی

 

 
 

 

تیرنگ بشتی: که غذای بسیار لذیذ و مقدس بوده و به غذاهای دسته‌جمعی و گروهی معروف است. تهیه آن بدین صورت می‌باشد که برنج مرغوب با شیر پخته می‌شود و سپس روغن حیوانی را تفت داده و به آن اضافه می‌کنند و در ادامه شیر، ماست و سر ماست نیز با آن مخلوط شده و پس از بهم زدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارسیولی: که نوعی نان است و با آرد برنج و تنور سنتی تهیه می‌شود و کیفیت و طعم آن نیز کم‌نظیر است.

کماج: نوعی شیرینی مقدسی است و با آرد، زردچوبه، کره یا روغن حیوانی و شیر درست می‌شود و بسیار مطبوع و خوش‌خوراک می‌باشد. این غذا بیشتر توسط دامداران تهیه می‌شود.

حلوای مخصوص: که در عروسی‌ها و اعیاد و جشن‌های مذهبی، سنتی و ملی تهیه می‌گردد. از فراورده‌های دیگر غذائی این منطقه می‌توان به پیسه گنه و محصولات لبنی مانند خامه، سرشیر، ماست، سرماست، دوغ، کشک، پنیر، کره، آلوشه و تنقلاتی مانند پشت‌زیک، ماکلمه و نان کتی اشاره کرد.


صنایع دستی

 

 
 

 

از مهم‌ترین صنایع دستی سوادکوه می‌توان صنایع چوبی مانند قاشق، لاک، لاکچه، کچه، ملاقه، آبگردان، ظروف و کاسه‌های ویژه دامداران، تلم برای تبدیل ماست به دوغ و کره را برشمرد. در اطراف شیرگاه و در دهستان شرق و غرب شیرگاه و در بخش لفور تولید نخ ابریشم به صورت سنتی و دست بافته‌های ابریشمی متداول است. در مناطقی مانند دهستان لفور و منطقه خوش آب و هوای آلاشت دست بافته‌های زیبایی مانند شمد، کرچال، پتوهای نخی، جوراب و دستکش پشمی، باشلق، چوخا، پارچه‌های دلیجی رایج بوده و طرح‌های رکمی و کوتری زیر روی جوراب‌ها دیدنی و خیره‌کننده‌است. در اکثر نقاط مواد کده نیز گلیم بافی و جاجیم بافی نیز صورت می‌گیرد. یکی از صنایع دستی بسیار مهم ناحیه سوادکوه فرش بافی است که در کار اصلی منطقه یعنی دامپروری ریشه دارد. مسیر تکاملی فرش بافی از نمدمالی و گلیم بافی و جاجیم بافی تا فرش‌های دست بافت چندین قرن سابقه دارد. دقت و تسلط مردم سوادکوه به در زمینه تولید، نوع، کیفیت و نقش قالی، نشانگر آشنائی آنان به زیرو بم این صنعت زیبا و سودآور می‌باشد. 


مزارع گیاهان داروئی

 

 
 

 

بیشتر این مزارع در نقاط مراتع و کوهستانی و در اغلب محلات این مناطق وجود دارند و گیاهان داروئی مانند شکرلله، گل گاوزبان، لاری، ترم، هوکیجو، تشی گزه و سبزی‌های خوش طعم و خوراک در آن‌ها می‌روید.



ریشه‌های قومی

در طول تاریخ همواره به لحاظ امنیت برخورداری از شرایط ویژه طبیعی، مأمن و پناهگاه بسیاری از مبارزان و ستم دیگان بوده و از این میان برخی از این گروه‌ها این منطقه را به‌طور دائم برای زندگی انتخاب نمودند. در مقاطعی از تاریخ افراد شاخص و بر جسته این طوایف در حرکت‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و اجتماعی طبرستان نقش مؤثر داشته‌اند و در دوران مختلف بر مصدر امارت بوده‌اند. مشهورترین طوایف ناحیه سوادکوه عبارتند از:

باوندیان: که چند تن از سران این طایفه در سده‌های قبل از چهره‌های مشهور سیاسی منطقه به‌شمار می‌رفتند. طاهریان: که برخی از جامعه شناسان این طایفه را به همراه باوندیان از نسل سامانیان می‌دانند. قارن وندان: که وندار هرمز، قارن و مازیار از مشهورترین افراد این طایفه به‌شمار می‌روند. - طایفه قدمی: مردم رائو و آرانی‌ها که از بومیان اصیل مازندران می‌باشند. طایفه سرخ: آبادی‌های گرا، بایع، خانقاهی، تادی، خواجه، سرخی، لفورک، درزی، کیسلیان، پهلوان، گرزین، کاس، گل، اوجی، قراتونی، فخری، روز افزونیه، دیوان، رئیس و دادو، نیز در سواد کوه زندگی می‌کنند. افضل الملک در سفرنامه مازندران چهار طایفه را از طایفه‌های قدیم و قبل از اسلام در سوادکوه می‌داند: اولاد، بهمنان، کاوان و شیروان.

ارسال مطلب به ایمیل دوستاتون:

2,682 بازدید

0 نظر

درج: 5 مهر 1399

افزودن نظر

نظرات کاربران

در حال حاضر نظری در این مطلب ارسال نشده است.
با ما در ارتباط باشید ، منتظر نظرات شما هستیم.

عضویت در خبرنامه ایمیلی :
برای عضویت در خبرنامه پیامکی، عدد 1 را به 02196884 پیامک کنید.
رضایت مندی مشتری
جشنواره وب و موبایل ایران
جشنواره وب و موبایل ایران
جشنواره کتاب مجازی
برند محبوب مصرف کنندگان
Copyright © 2010 - 2023 Mehromah.ir