اورامان یا هورامان تخت به زبان محلی (هه‌ۆرامان)

+2
اورامان یا هورامان تخت به زبان محلی (هه‌ۆرامان)

کردستان

اورامان

معتدل کوهستانی

جاذبه ها: 1 تا

جغرافیا

اورامان، از غرب با عراق، از شمال با کردستان و از جنوب با جوانرود محدود می‌شود و جاده‌ای به طول ۷۵ کیلومتر آن را به شهر سروآباد متصل می‌نماید.

این شهر در دره‌ای شرقی- غربی و در شیب تندی روبه روی کوه «تخت» واقع شده‌است. خانه‌های شهر به‌طور کلی از سنگ و اغلب به صورت خشکه چین و به صورت پلکانی ساخته شده‌است که به همین دلیل آن را «هزار ماسوله» نیز می‌نامند. بنا به اعتقاد مردم منطقه اورامان زمانی شهری بزرگ بود و مرکزیتی خاص داشت و به همین خاطر از آن به عنوان تخت یا مرکز (حکومت) ناحیه اورامان یاد می‌کردند. مراسم پیر شالیار در این شهر بسیار معروف است.

مردم اورامان‌تخت به اورامی (هورامی یا اورامانی) سخن می‌گویند که یکی از گویش‌های گورانی است که آن نیز زیرگروهی است از گویش‌های ایرانی شمالغربی. اورامی در گذشته زبان کتابت به‌شمار می‌آمده و لهجه رسمی بوده‌است. مردم اورامان تخت مسلمان و سنی مذهب هستند، با این وجود آیین‌های باستانی ایرانی هنوز در حافظه تاریخی برخاسته از نیاکان مردم این منطقه، جای دارد و آن را پاس می‌دارند.

جمعیت مردم این شهر 2.800 هزار نفر هست

شمال عراق
شرق اورامان غرب
جنوب
جوانرود

 

 
 

 

مردم ساکن در این شهر و پیشینه سکونت انسانی

ساکنین این روستا هورامی زبان هستند اما طبق تحقیقات بسیاری من جمله کتاب تاریخ کرد و کردستان مردوخ؛ ساکنین قدیمی این روستا و روستاه‌ها و مناطق همجوار ابتدا مردمانی به نام کرته یا کرتو بوده‌است که اطلاع چندانی از آن‌ها در دست نیست و بعدها در حدود هزاره اول قبل از میلاد به مرور سکونت گاه دسته ای از مردم ایل گوان قدیم که این مردم گوران قدیم در زمره اجداد مردم هورامی زبان کنونی هستند که در حدود هزاره اول قبل از میلاد ساکن شمال ایران تا نزدیکی کابل بوده‌اند که در زمان ساسانیان و به خصوص توسط شاپور یکم هنگام بستن بند شوشتر چند هزار تن از این طایفه را از کابل به خوزستان احضار کرد که بعدها با ازدیاد جمعیت در خوزستان و فارس تا لرستان پراکنده گشتند که به مرور زمان در کنار ایلات و عشایر لرستان استقرار یافته و به مرور زمان از جنوب کرمانشاه تا جنوب کردستان پراکنده گشتند و در اواخر دوره ساسانی به مرور زمان یکجانشین شدند که بعدها به آن‌ها هورامی و به سرزمینی که در آن ساکن گردیدند هورامان اطلاق گردید

 

 
 

 

طبیعت

آب و هوای معتدل کوهستانی و وجود چشمه‌های فراوان، چراگاه‌هایی سرسبز و باغ‌هایی خرم را در دامنه کوه‌های زیبای اورامان به وجود آورده که باعث شده دامداری در کنار باغداری پیشه اصلی مردم این دیار باشد. در این ناحیه گونه‌های جانوری و گیاهی متعدد و بسیاری مشاهده می‌شود از جمله سنجاب ایرانی، درختان: وون، تنگز، میلو، شرو، بلوط، پسته وحشی، گردو، توت، گلابی، انجیر، انار و … گیاهان: ریواس، پیچک، کرس، بنا، هاز، شنگ، به‌ره‌زا، هاله کوک، ترشکه، ته‌ره‌ژه‌ره‌ژا، قازیاخه، گیلاخه، نرمیله، ده‌مه‌رواسله، بنا شوانه، کنگر، سپل، سیدران، گوزروانه، لو، زرده لو، چنور، سیاولو، که‌ما، قومامه، توسی و شب بو ،نرگس و گل میخک آب وهوای اورامان همانند سایر مناطق کوهستانی استان کردستان در فصل‌های مختلف سال جذابیت‌های خاص خود را دارد و در هر فصلی برای دیدن ارزش دارد و در فصل مناظری زیبا دارد برای دیدن مطمئناً سفر به اورامان منهای هزینه‌های سفر که طبیعی هستند منفعت‌هایی را برای انسان دارد طبیعت زیبای اورامان و کوه‌های آن و رودخانهٔ سیروان که در نزدیکی اورامان جریان دارد و سدهایی که در هوالی آبگیری شده‌اند قطعاً ارزش یک بار دیدن را دارند.

 

 
 

 

پوشاک

مردان کرد اورامانی چوخه، پانتول، ملکی شال، دستار، فرنجی و کله بال و زنان آن جانی، کلنجه، شال، کلاه و کلله می‌پوشند. انواع این لباس‌ها با زیورآلات مختلف تزئین شده‌اند و رنگارنگ هستند. پیش از ورود پارچه و کفش‌های خارجی و سایر منسوجات داخلی به استان کردستان، بیشتر پارچه‌ها و پای‌افزار مورد نیاز آن‌ها توسط بافندگان و دوزندگان محلی بافته و ساخته می‌شده که با تعداد محدود هنوز رواج دارد (انواع لباس؛ رانه چوخه و فرنجی). از دیگر صنایع دستی رایج در اورامان می‌توان گلیم، سجاده، نمد، سبد، گیوه (کلاش)، ظروف چوبی

 

 
 

خوراک

قارچ، کرفس، کنگر، ریواس، خوژه، پنیر، شیر، عسل، گردو، انجیر، و انگور موادغذایی این منطقه را تشکیل می‌دهند. پلو، آش دوغ (دوغه‌وا)، ساوار، گردول، ترخینه، دوختن یا آش گزنه، هتیمچه با گوشت گوسفند، شدروا، گرما، رشته پلو، رشته رون یک آبه، پرشین، کلانه، خورش خلال بادام و انواع کباب‌های محلی از غذاهای اورامان است.

 

 
 

پیر شالیار

هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان مراسمی به نام «مراسم پیر شالیار» در اورامان تخت برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» را در سه روز جشن می‌گیرند. مقبره پیر شالیار که از بزرگان و مبلغان دین اسلام در منطقه بوده‌است در شهر اورامان تخت واقع شده‌است. این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دف‌زنی، نوعی رقص (ذکر دراویش)، خوردن آش مخصوص (هولوشینه Holloshineh)، شب‌نشینی و خواندن شعر و دعا است که نزدیک به هزار سال است برگزار می‌شود. البته از قدیم چون مردم این منطقه پیرو آیین زرتشت بوده‌اند این مراسم باستانی تشابهاتی با آیین‌های زرتشتیان دارد. (سید مصطفی (ملقب به پیرشالیار) از اولیای بزرگ خداوند متعال، از پیروان مذهب امام شافعی و مرید بزرگ و مورد احترام عبدالقادر گیلانی می‌باشد. سالانه هزاران نفر برای زیارت این شخص بزرگ رنج سفر را به جان می‌خرند و از این مرقد مبارک زیارت می‌کنند.)

ارسال مطلب به ایمیل دوستاتون:

1,492 بازدید

0 نظر

درج: 2 تیر 1398

افزودن نظر

نظرات کاربران

در حال حاضر نظری در این مطلب ارسال نشده است.
با ما در ارتباط باشید ، منتظر نظرات شما هستیم.

عضویت در خبرنامه ایمیلی :
برای عضویت در خبرنامه پیامکی، عدد 1 را به 02196884 پیامک کنید.
رضایت مندی مشتری
جشنواره وب و موبایل ایران
جشنواره وب و موبایل ایران
جشنواره کتاب مجازی
برند محبوب مصرف کنندگان
Copyright © 2010 - 2023 Mehromah.ir