مهندسی راه آهن

10,657
    مهندسی راه آهن
    مهندسی راه‌آهن (به انگلیسی: Railway Engineering) یک رشته‌ی چندوجهی است که به طراحی، ساخت و بهره‌برداری سامانه‌های مختلف ریلی می‌پردازد. این رشته دارای گستره‌ی زیادی از رشته‌ها هم‌چون مهندسی عمران، مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی برق و مهندسی کامپیوتر می‌باشد.
     
     
    مهندسی راه آهن از مهم ترین و اصلی ترین تخصص های لازم جهت ایجاد، نگهداری و توسعه سیستم حمل و نقل ریلی هر کشور محسوب می شود. مهندس راه آهن به برنامه ریزی، طراحی، مدیریت، ساخت و نگهداری خطوط ریلی، انواع ماشین های ریلی و سیستم حمل و نقل ریلی می پردازد.

    مهندسان راه آهن هر یک دارای تخصص ویژه ای می باشند. در کشور ما سه تخصص اصلی وجود دارد که مهندسی خط و سازه های ریلی، مهندسی ماشین های ریلی و مهندسی سیستم حمل و نقل ریلی می باشند.

    مهندسی خط و سازه‌های ریلی در طراحی، نظارت، اجراء و تعمیر و نگهدارى خطوط و ابنیه فنی راه آهن تخصص دارد. منظور از خطوط،  مسائل زیرسازى و روسازى راه‌آهن مانند خاک‌برداری، خاک‌ریزی، بدنهٔ راه، ریل و … و منظور از ابنیه، سازه‌هاى فنى موجود در راه‌آهن مانند پل، تونل، دیوار حائل و ضامن، ساختمان ایستگاه، انبار و … می باشد.

    مهندس ماشین های ریلی در طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی از جمله واگن های باری و مسافری، لوکوموتیوها، ماشین آلات ریلی، سیستم های ترمز، سیستم های انتقال نیرو و… تخصص دارد. در واقع‌ مهندس‌ ماشین‌های ریلی‌ یک‌ مهندس‌ مکانیک‌ است‌ که‌ تخصص‌ ویژه‌ در زمینه‌ راه‌آهن‌ دارد و به همین دلیل آمادگی حل مشکلات صنعت راه‌آهن مثل مشکلات طراحی و ساخت قطعات را دارد.

    کار اصلی مهندس حمل و نقل ریلی برنامه‌ریزى و بهره‌بردارى بهینه از منابع، امکانات و تجهیزات حمل و نقل ریلى مانند ایستگاه، خط، لوکوموتیو، واگن و …می باشد. در حقیقت‌ فعالیت‌ یک‌ مهندس‌ حمل و نقل ریلی‌ به‌ دو بخش‌ عمده‌ قبل‌ از طراحی‌ خط‌ راه‌آهن‌ و بعد از طراحی‌ خط‌ تقسیم‌ می‌شود. ‌ در مرحله‌ نخست‌ مهندس‌ حمل و نقل ریلی‌ حجم‌ مسافر و کالایی‌ که‌ در خط‌ مورد نظر جا به‌ جا خواهد شد، پیش‌بینی‌ کرده‌ و بررسی‌ می‌کند که‌ آیا تأسیس‌ این‌ خط‌ به‌ صرفه‌ می‌باشد یا خیر. در مرحله‌ بعد نیز به‌ طراحی‌ و برنامه‌ریزی‌ حرکت‌ قطارها می‌پردازد تا تأخیر زمانی‌ قطارها به‌ پایین‌ترین‌ حد امکان‌ برسد و هزینه‌های‌ راه‌آهن‌ کمتر شود. به‌ عبارت‌ دیگر بخش‌ حمل و نقل ریلی‌، بخش‌ نرم‌افزاری‌ راه‌آهن‌ است‌.
     
     
    وظایف مهندس راه آهن



        با توجه به نوع تخصص و گرایش مهندس راه آهن، وظایف آنها متفاوت است. به طور کلی وظایف مهندس راه آهن عبارتند از :
        طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی (مهندس ماشین های ریلی)
        برنامه‌ریزى و بهره‌بردارى بهینه از منابع، امکانات و تجهیزات حمل و نقل ریلى (مهندس حمل و نقل ریلی)
        طراحی، نظارت، اجراء و تعمیر و نگهدارى خطوط و ابنیه فنی راه آهن (مهندسی سازه های ریلی)
        دانش و توانمندی های مورد نیاز مهندس راه آهن
        قوی بودن در دروس ریاضی و فیزیک
        توان برنامه ریزی مناسب
        توان مدیریت و سازماندهی
        توان کار در شرایط سخت ( به خصوص در مورد مهندسان سازه های ریلی که بخش زیادی از کارشان در محیط های خارج از شهر است)
        آشنایی با علوم جامعه شناسی و مردم شناسی ( به خصوص برای مهندس حمل و نقل ریلی چون کار او بیشتر با مردم و عوامل انسانی سروکار دارد.)
        آشنایی با زبان انگلیسی
     

     

     

     

     

    توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه:


    درس ریاضی در رشته مهندسی راه‌آهن مانند سایر رشته‌های مهندسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. اما علاوه بر قوی بودن در دو درس ریاضی و فیزیک ، دانشجوی رشته مهندسی مرتبط با راه‌آهن باید توانایی مدیریت را داشته و از روابط اجتماعی خوبی برخوردار باشد. دانشجوی مهندسی سازه های ریلی راه‌آهن باید سخت‌کوش، جدی و مقاوم بوده و آمادگی کار در هر شرایطی را داشته باشد چون کار اصلی یک مهندس سازه های ریلی در بیابان ، دشت، کویر و کوهستان است و فردی که وارد این رشته می‌شود باید به کارهای اجرایی علاقمند باشد. همچنین اگر یک مهندس رشته های راه‌آهن برخورد اجتماعی خوبی داشته باشد، می‌تواند در محیط کار خود باعث خلاقیت کارگران و کارمندانی شود که در زیرنظر او فعالیت می‌کنند. همچنین تسلط به زبان انگلیسی و کامپیوتر یک امتیاز مهم برای دانشجوی این رشته است و چنین فردی راحت‌تر می‌تواند جذب بازار کار شود.
    رديف نام دانشگاه کارداني کارشناسي ارشد دکترا
    1 دانشگاه علم و صنعت  
    1 دانشگاه اصفهان      
    1 دانشگاه صنعتی امیر کبیر      
    1 دانشگاه پیام نور تهران شمال      
    1 دانشگاه پیام نور تهران شمال-شمیرانات      
    1 دانشگاه پیام نور تهران شمال-شمیرانات      
    1 دانشگاه آزاد شیراز واحد صدرا      
     
    هم چنین دانشگاه علم وصنعت تنها دانشگاه دارای دانشکده «مهندسی راه آهن » درکشور می باشد.
     
     
    گرایش‌های مهندسی راه‌آهن

     
    دوره‌ی کارشناسی

        مهندسی حمل و نقل ریلی:

    به منظور توسعه‌ی مدیریت و برنامه‌ریزی در راه‌آهن، گرایش حمل و نقل ریلی تأسیس گردیده است. این گرایش به تحلیل سامانه‌های ریلی می‌پردازد و به نوعی کاربرد مهندسی صنایع در صنعت راه‌آهن است. درس‌های مرتبط به مهندسی صنایع، عواملی مؤثر در توانایی برنامه‌ریزی در جهت بهبود وضعیت راه‌آهن به شمار می‌آیند. این رشته مهندسی بهره‌برداری راه‌آهن نیز نامیده می‌شود.

        مهندسی خط و سازه‌های ریلی:

    این رشته با نگاهی بر پایه‌ی مهندسی عمران خط راه‌آهن را مورد مطالعه قرار می‌دهد و دانشجویان در این رشته افزون بر درس‌های تخصصی رشته‌ی عمران با تحلیل و طراحی خط آهن آشنا می‌شوند ضمن آن‌که بررسی علمی سازه‌های مختلف راه‌آهن مانند پل، تونل، ایستگاه و ... از درون‌مایه‌های اصلی این رشته‌ی تحصیلی است. تحلیل، طراحی، ساخت، اجرا، نگهداری و تعمیر خطوط راه‌آهن و سازه‌های فنی آن مهم‌ترین وظیفه‌ی دانش‌آموختگان این رشته است. مهندسی خط و ابنیه‌ی فنی و یا مهندسی خطوط راه‌آهن نام‌های دیگری است که برای این رشته به کار می‌رود.

        مهندسی ماشین‌های ریلی:

    مهندسی مکانیک بنیان علمی این رشته را می‌سازد و این رشته ارتباط مستقیمی با دیگر بخش‌های صنعت حمل و نقل ریلی دارد. عملیات این بخش بر روی ماشین‌های ریلی که شامل لکوموتیوها، واگن‌های باری و یا مسافری می‌شود متمرکز است. طراحی، انتخاب گزینه‌ی مناسب از میان گزینه‌های موجود، بهبود در نگهداری سیستم‌ها، بازسازی و ساخت ماشین‌های ریلی در راستای طرح‌های توسعه، نیاز به کارشناسانی خبره و آشنا به روش‌ها و شیوه‌های علمی روز دارد. دانش‌آموختگان این گرایش باید توانایی طراحی، ساخت، تعمیر و نگهداری ناوگان ریلی را داشته باشند. از این رشته گاهی با نام مهندسی جریه نیز یاد می‌شود.

    دوره‌ی کارشناسی ارشد

        مهندسی حمل و نقل ریلی
        مهندسی خطوط راه‌آهن
        مهندسی ماشین‌های ریلی

        مهندسی ایمنی در راه‌آهن:

    مهندسی ایمنی راه‌آهن شامل درس‌های نظری و برنامه‌های تحقیقاتی در زمینه‌ی مدیریت ایمنی، خطر و روش‌های تامین و تضمین ایمنی در سامانه‌های حمل و نقل ریلی می‌باشد. برنامه‌ریزی، مدیریت، طراحی و نظارت بر سامانه‌های تامین ایمنی در حمل و نقل ریلی از هدف‌های تربیت دانشجویان در این رشته است. آن‌ها باید بتوانند به صورت تاثیرگذاری پاسخگوی نیازها و کمبودها در این بخش باشند. مهندسی ایمنی در بررسی عوامل بروز سوانح، تدوین استانداردهای ایمنی، نظارت بر انجام درست فعالیت‌ها از دیدگاه ایمنی، تحقیق و مطالعه در بهینه‌سازی روش‌ها و هم‌چنین طراحی و اجرای سامانه‌ی مدیریت ایمنی در صنعت حمل و نقل ریلی اثرگذار می‌باشد.

        مهندسی راه‌آهن برقی:

    این دوره‌ی آموزشی و پژوهشی، به منظور فعالیت در زمینه‌های برقی کردن راه‌آهن، شبکه‌های الکتریکی راه‌آهن و کنترل تعریف شده است و دانش‌آموختگان آن باید بتوانند در زمینه‌ی برنامه‌ریزی، مدیریت، طراحی و پیاده کردن پروژه‌های پست‌های الکتریکی راه‌آهن، توزیع انرژی الکتریکی، شبکه‌ی تغذیه قطار، تراکشن موتورها، کنترل کننده‌های مربوط به هدایت و بهینه‌سازی و تاسیسات فنی مربوطه، پاسخگوی نیازها و کمبودهای سامانه‌های مختلف حمل و نقل ریلی باشند.

        مهندسی کنترل و علائم:

    کنترل، علائم و ارتباطات در حمل و نقل ريلی از درون‌مایه‌های این رشته‌ی تحصیلی است که به بهره‌برداری بیش‌تر از خط و ایمنی بالاتر آن می‌انجامد و فعالیت در زمینه‌ی برنامه‌ريزی، مديريت، طراحی و ساخت سامانه‌های کنترل و علائم در حمل و نقل ريلی از وظایف مهندسان کنترل و علائم است.

    دوره‌ی دکترای تخصصی

        مهندسی خطوط راه‌آهن
        مهندسی ماشین‌های ریلی
        مهندسی کنترل و علائم
    سر فصل دروس مهندسی راه آهن و تعداد واحدها :
    تعداد کل واحدها :
    140 واحد
    دروس عمومی : 20 واحد
    دروس پایه : 27 واحد
    دروس اصلی : 45 واحد
    دروس تخصصی : 42 واحد
    دروس اختیاری : 6 واحد
    رديف نام درس
    1 آزمايشگاه شيمي عمومي
    2 آزمايشگاه معادلات ديفرانسيل
    3 آمار مهندسي
    4 ابنيه مسير
    5 ارتعاشات مکانيکي
    6 ارزيابي کار و زمان
    7 استاتيک
    8 استاتيک و مقاومت مصالح
    9 اصول حسابداري و هزينه‌يابي
    10 اصول شبيه‌سازي
    11 اصول مديريت و تئوري سازماني
    12 اقتصاد مهندسي
    13 انتقال حرارت
    14 ايستگاه راه‌آهن
    15 بررسي فني و اقتصادي انتخاب مسير
    16 برنامه نويسي کامپيوتر
    17 برنامه‌ريزي حمل و نقل
    18 بوژي و لکوموتيو
    19 پلهاي راه‌آهن 1 و 2
    20 تئوري احتمالات و کاربرد آن
    21 تئوري حرکت قطارها
    22 تئوري رفتاري لکوموتيو و واگن
    23 تحقيق در عمليات 1
    24 تحقيق در عمليات 2
    25 تحليل سازه 1 و 2
    26 تحليل سيستم‌ها
    27 تقاضا در حمل و نقل
    28 تونل سازي
    29 تکنولوژي ساخت و تعمير وسائط نقليه ريلي
    30 دستگاه خطوط
    31 ديناميک
    32 راه آهن برقي
    33 روسازي راه
    34 روش‌هاي برنامه ريزي حرکت قطارها
    35 رياضي مهندسي
    36 رياضيات عمومي 1
    37 رياضيات عمومي 2
    38 سازه‌هاي بتن‌آرمه
    39 سازه‌هاي فولادي
    40 سيستم‌هاي تخليه و بارگيري
    41 طراحي اجزا 1 و 2
    42 طراحي ايستگاه‌ها و خطوط صنعتي
    43 طراحي بوژي
    44 طراحي ترمزهاي قطار
    45 طراحي سازه واگن و لکوموتيو
    46 طراحي لکوموتيو
    47 طراحي ماشين‌هاي ريلي
    48 طراحي مسير
    49 طرح سيستم‌هاي اطلاعاتي و کنترل مديريت
    50 طرح مهندسي خط
    51 علم مواد و شناخت فلز در راه آهن
    52 فيزيک عمومي 1
    53 فيزيک عمومي 2
    54 ماشين‌هاي ريلي
    55 مباني ارتباطات و علائم
    56 مباني زيرسازي و روسازي راه آهن
    57 مباني ماشينهاي الکتريکي
    58 مباني مهندسي برق
    59 محاسبات عددي
    60 مصالح ساختماني
    61 مقاومت مصالح
    62 مقاومت مصالح 1
    63 مقاومت مصالح 2
    64 مقررات عمومي حرکت
    65 مهندسي فاکتورهاي انساني
    66 مکانيک خاک و هيدرولوژي مهندسي
    67 مکانيک سيالات
    68 نقشه برداري و عمليات
    69 نقشه‌کشي صنعتي 1
    70 نقشه‌کشي صنعتي 2
    71 نگهداري خطوط
    72 کارگاه ابزارسازي
    73 کارگاه تخصصي لکوموتيو
    74 کارگاه تخصصي واگن
    75 کارگاه جوشکاري
    76 کارگاه ماشين‌ابزار
    77 کارگاه ورقکاري
    78 کنترل اتوماتيک
    79 کنترل پروژه
    فارغ التحصیلان رشته مهندسی راه آهن، مهندسی ماشین های ریلی، مهندسی حمل و نقل ریلی  و مهندسی خط و سازه های ریلی در سطح کارشناسی می توانند وارد این شغل شوند. البته امکان ادامه تحصیل در رشته های مهندسی ماشین های ریلی، مهندسی حمل و نقل ریلی، کنترل و علائم، مهندسی خطوط راه آهن و مهندسی راه آهن برقی در مقطع کاشناسی ارشد و مهندسی راه آهن با گرایش های ماشین های ریلی و خطوط و سازه های ریلی در مقطع دکترا نیز در دانشگاه های کشور وجود دارد.
     
     
    مهندس راه آهن می تواند در راه ‌آهن جمهوری اسلامی ایران، راه‌ آهن های شهری(مترو)، شرکت های وابسته به راه‌آهن ، کارخانجات واگن و لوکوموتیو سازی ،شرکت های مشاوره مهندسی، موسسات پژوهشی و … استخدام شود.

    علیرغم اینکه عامل اصلی پیشرفت و توسعه ناوگان ریلی کشور، وجود نیروهای متخصص در این حوزه است، در بسیاری از بخش های راه آهن، مهندس راه آهن هنوز به طور کامل شناخته شده نیست. در بسیاری از استخدام ها برای امور تخصصی راه آهن، فارغ التحصیلان و متخصصان سایر رشته ها از جمله مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی عمران و … جذب می شوند. در صورتی که مرتبط ترین و مهم ترین تخصص، مهندسی راه آهن می باشد. این امر نیاز به فرهنگ سازی و تلاش مضاعف متخصصان این حوزه برای شناساندن حرفه خود و البته توجه ویژه مسئولان دارد.

    روند خصوصی سازی در بخش حمل و نقل ریلی کشور شروع شده و رو به رشد است. با ورود شرکت های خصوصی امید است فرصت های شغلی بیشتری پیش روی مهندسان راه آهن قرار گیرد.
    وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر

    با توجه به تازه تاسیس بودن این رشته و با توجه به اینکه نظام حرکت ریلی کشور نیاز به متخصصانی کارآمد در این زمینه دارد، به نظر می‌رسد نیاز به فارغ‌التحصیلان این رشته بیش از هر رشته‌ای انکارناپذیر است.

    جریه راه آهن

    باپیشرفت سریع علوم و تکنولوژی در صنعت راه آهن و نقش سازنده آن در توسعه اقتصادی کشورها ، بالطبع همسو با علوم، سیستمهای حمل و نقل و خدمات ریلی نیز گسترش یافته است. درنتیجه اداره صحیح و مناسب اینگونه سازمانها بصورت سیستماتیک مستلزم بکارگیری تکنیکهای علمی و پیشرفته می باشد. مقیاس حمل و نقل ریلی و خدمات آن چنان گسترشی یافته که رشته های مهندسی عمران ، صنایع ، مکانیک ، برق و… پاسخگویی کلیه مسائل این سازمانها نمی باشد . برای جبران چنین کمبودی در قرن حاضر از پیوند رشته های گوناگون علوم و مدیریت و روشهای مهندسی ، رشته جدیدی بنام مهندسی جریه راه آهن بوحود آمده است. رشته مهندسی جریه راه آهن با مسائلی از قبیل کنترل و هماهنگی فعالیتهای ریلی ، طراحی لکوموتیو و واگن ، استفاده موثر از وسائط نقلیه ریلی و ماشین آلات و افزایش کارآیی سازمانهای در طرح و ایجاد یا بهبود سیستمهای متشکل ا زانسان ، وسائل نقلیه ریلی ، ماشین آلات ، لکوموتیو ، واگن کمک موثری نماید. این دوره بیانگر تکنولوژی و علوم و روشهای بهره برداری ، شناسایی مسیرهای گوناگون راه آهن و مهارت د ر بهره گیری از اجزا متشکل یک مجموعه راه آهن (انسان - لکوموتیو - واگن - ماشین آلات خطی - ساختمان و تاسیسات ، علائم و ارتباطات ) به منظور حصول حداکثر کیفیت و کمیت خدمات راه آهن می باشد. هدف از آموزش مجموعه ، تربیت کارشناسان آگاه به مسائل تکنولوژی و علوم مکانیکی خاص و جدید راه آهن از جمله اهداف این مجموعه در مرحله اول و نهایتا خودکفایی در صنعت عظیم راه آهن می باشد. طول متوسط این دوره ۴ سال است و برنامه های درسی آن در ۸ ترم برنامه ریزی می شود و دانشجویان موظفند۱۴۰ واحد تعیین شده این مجموعه بانضمام ۲۷۲ ساعت کاراموزی در واحدهای صنعتی راه آهن اخذ نمایند. طول هر ترم ۱۷ هفته آموزش کامل است . مدت هر واحد درس نظری ۱۷ ساعت و عملی و آزمایشگاهی ۳۴ ساعت و کارگاهی ۵۱ ساعت است . فارغ التحصیلان این دوره میتوانند با آموخته های خویش عهده دار انجام طراحی و محاسبه اجزا و سیستمها و تعمیر و نگهداری و راهبری در بخش عمده ای از صنایع آلات ناقله ریلی گردند از قبیل :

          کارخانجات لکوموتیو سازی
          کارخانجات واگنهای مسافری
          کارخانجات واگنهای باری
          کارخانجات واگن پارس
          کارخانجات وابسته به صنایع مترو
          کارخانجات ماشین آلات روسازی راه آهن
          مدیریت و راهبری امور مربوطه در راه آهن جمهوری اسلامی ایران ، راه آهن های شهری . راه آهن های خصوصی (راه آهن شرقی بنیاد و … ) راه آهن مجتمع فولاد مبارکه ، راه آهن ذوب آهن و..

     
     حقوق و درآمد مهندس راه آهن:

    مهندس راه آهن که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند.که می توان گفت میانگین حقوق آن ها از 900000 تومان تا 3000000 می باشد. در بخش خصوصی هم که میزان تخصص، تجربه و توانمندی های فرد، نقش عمده ای در تعیین میزان حقوق او خواهد داشت. بنابراین مهندسان راه آهن در بخش خصوصی درآمدهای متفاوتی دارند. البته در حال حاضر شرکت های خصوصی بخش محدودی از سیستم حمل و نقل ریلی کشور را تشکیل می دهند.
     
    مهندسین راه آهن معروف:

     جورج استیفنسن

ارسال دیدگاه (2 مورد)

می خواستم بدونم برای مهندسی راه آهن چه رتبه ای لازم هست برای دانشگاه های تهران
.
1399/01/28 - 01:14
  • +4
    مهمان فرزان
    عالی...ولی من زبانم اصلاخوب نیست... pensive
    .
    1396/10/13 - 13:56
  • 0
    کتاب های لقمه
    سمپادیوم
    کنکوریوم
    مهارت معلمی دین و زندگی واقعا جامع کنکور فرهنگیان

    دسته بندی مطالب

    کتاب های تیزهوشان
    کتاب های تست پایه

    آخرین نظرات ارسالی

    خیلی عالیه خیلی عالیه
    سلام کنکوریوم تجربی کنکور ۱۴۰۳ کی موجود میشه؟ سلام کنکوریوم
    نروژی اولی از راسته یا چپ؟ نروژی اولی از راسته یا چپ؟
    سلام وقت بخیر،بیخشید این کتاب تا اوایل بهمن موجود میشه خواهشا

    آمار سایت

    با ما در ارتباط باشید ، منتظر نظرات شما هستیم.
    
    عضویت در خبرنامه ایمیلی :
    برای عضویت در خبرنامه پیامکی، عدد 1 را به 02196884 پیامک کنید.
    رضایت مندی مشتری
    جشنواره وب و موبایل ایران
    جشنواره وب و موبایل ایران
    جشنواره کتاب مجازی
    برند محبوب مصرف کنندگان
    Copyright © 2010 - 2023 Mehromah.ir