مهروماه

همش حواسم به گوشیمه؛ میرم تو فکر، فقط جسمم روی کتاب مونده؛ بعد از یکساعت میبینم همون صفحه هستم که یکساعت قبل بودم؛ چند ساعت اول خوبم، ولی بعدش دیگه میرم تو یه دنیای دیگه 

این‌ها حرف‌هاییه که از شما دانش‌آموزان و کنکوری‌ها می‌شنوم وقتی یه مدتی از مطالعه خوب و مفیدتون گذشته.

می‌خوام براتون از اصل ماجرای تمرکز شروع کنم. اینکه اصلا تمرکز چیست؟

ساده ترین تعریف تمرکز را میتونم اینطوری بگم:

توانایی ثابت نگه داشتن توجه و دقت بر روي موضوع و کاري که به اراده خود و یا اجبار شما انتخاب شده است.

تقریبا تمام مسائل یک نقطه متضاد دارند. حواس‌پرتی، نقطۀ متضاد تمرکز است. و حواس‌پرتی را این‌طور تعریف کردند: عدم توانایی فرد در تمرکز بر روی کاری که قصد آن را دارد.

یعنی شما زمانی دچار حواس‌پرتی می‌شوید که تمرکزتان را از دست می‌دهید. بنابراین اگر عوامل حواس‌پرتی را خوب بشناسیم، مهمترین گام را برای تمرکز برداشته‌اید.

عوامل حواس‌پرتی
1) عوامل بیرونی.

2) عوامل درونی.

عوامل درونی حواسپرتی که سبب می‌شوند تمرکز شما هنگام درس خواندن مخطل شود مثل این عوامل هستند: کم خوابی، بیماري، گرسنگی، ضعف، خستگی، تشنگی و ... و عوامل بیرونی مثل: مشکلات خانوادگی، سرو صدا و بی نظمی، شرایط نامناسب محیط مطالعه که بهداشت مطالعه گفته می‌شود.

مراحل تمرکز
در درجه اول پیدا کنید آنچه که سبب حواسپرتی شما می‌شود، چیست؟ مثلا گوشی موبایلتان؟ تابلو یا عکسی که از آن خاطره دارید و روی میزتان هست؟ یا شرایط نامناسب روحی - جسمی که دارید؟ یا شاید هم وضعیت نامطلوب محیط مطالعه و . . .

پس از آنکه توانستید همه موانع درونی و بیرونی را شناسایی کنید که موجب حواس‌پرتی می‌شود (توصیه می‌کنم همه را فهرست کنید و بنویسید) سعی کنید در مسیر برطرف سازی تعدادی از آنها تلاش کنید.

شاید خیلی از شما با گوشی موبایلتان به عنوان مانع تمرکز داستان‌ها دارید.

اینجا دو نکته لازم است:
 بعضی از عوامل را شاید خودتان هم متوجه نشوید اما در تمرکز شما بسیار موثر هستند. مثل دمای اتاق. بهداشت مطالعاتی، تشنگی و . . . بنابراین پیشنهاد میکنم از افراد خانواده در این زمینه کمک بگیرید.

برطرف سازی عوامل حواسپرتی ممکن است ساده یا کمی دشوار باشد. مثلا اگر گرسنه یا خسته هستید، یا دمای اتاق مطالعه متعادل نیست، برطرف سازی چنین موانعی در لحظه و سریع ممکن است اما اگر وضعیت روحی یا مشکلات خانوادگی دارید، لازم به گذر زمان کم یا زیاد است. بنابراین:

صبور باشید. از تلاش برای رسیدن به حداقل‌های مطالعه دست برندارید.

تکینک‌های افزایش تمرکز
1. تکنیک‌های تندخوانی و چشم خوانی
2. درگیری با مطلب یامطالعه پوبا
3. عمق خوانی و گاهی سطحی خوانی
4. علاقه‌مندی به مطلب و . . .

چرا بعد از مدتی مطالعه حواستان پرت می‌شود
ذهن انسان با سرعت غیرقابل تصوری در حال پردازش حجم بسیار وسیعی از اطلاعات است که در کسری از ثانیه از طریق حواس مختلف دریافت می کندblushدر واقع ذهن برای همین دریافت و تحلیل و ارسال دستور لازم در رأس امور قرار دارد.

حال شما که طبق برنامه درسی، کتابی را بر می‌دارید و شروع به درس خواندن می‌کنید؛ ذهن شما نیز موتورش کم کم گرم می‌شود و با سرعتی مشخص به راه می‌افتد.
همه چیز تا اینجا خوب پیش می‌رود و این همان نیمساعت اول مطالعه شماست که تمرکز دارید و خوب پیش رفته‌اید.

سرعت‌گیر در جاده تمرکز
اما به ناگاه یک سرعت‌گیر در سر راه آن قرار میگیرد یا بعد از چند دقیقه یک تابلوی فرعی توسط شما بر سر راه ذهن می‌آید. (همان عوامل بیرونی یا درونی که قبل‌تر گفتم)

ذهن است دیگر! هم سریع است هم حرف گوش کن. در این شرایط به ناچار باید بخشی از نیرو و توانش را برای آن مسیر فرعی و سرعت‌گیر صرف کند.
این سرعت گیرها و تابلوها در واقع همان افکار مزاحم است که به خیالتان(=ذهنتان) می‌آید. پس یا باید اصلاً سر راه ذهن قرار نگیرد یا اگر قرار گرفت و ذهن از مسیر اصلی و کار اصلیش منحرف شد، آن را سریعاً به راه راست و دلخواه برگردانید.

با سرعت‌گیر چه کنید
گفیتم که یا نباید سر راه ذهن مانع قرار داد یا اگر قرار گرفت سریع برطرف شود. یعنی قبل از شروع به مطالعه برای خودمان (و البته برای ذهنمان) یک سری مسائل را حل کرد. مانند مشکلاتی شخصی و روحی و . . . چند مثال:

1) اگر به یک درس علاقه چندانی ندارید، قبل از شروع درس این مسئله را با خودتان حل کنید که این درس چرا باید خوانده شود، چه کمکی به شما در رسیدن به هدفتان می کند..

2) شاید خیلی از شماها با گوشی یا تلویزیون یا موزیک در زمان مطالعه مشکل دارید:

اگر قرار است درس بخوانید پس قبل از شروع، آن‌ها را کنار بگذارید. ذهن شما خواسته یا ناخواسته بخشی از تمرکز را باید صرف آهنگی کند که گوش می‌دهید یا پیام‌های گوشی یا تابلویی که با نگاه کردن به آن در خیال و خاطره غرق می‌شوید. آن‌ها را با خودتان قبل از شروع مطالعه حل کنید. نه در وسط مطالعه با شمشیر به جنگ با آن‌ها بروید.

تکنیک‌های افزایش تمرکز
شاید اصطلاح «تکنیک افزایش تمرکز» را شنیده یا خوانده باشید. چند مورد بسیار رایج از این تکنیک‌ها را برایتان می‌گویم که در مقابله با حواس‌پرتی هم کاربرد دارد.

مطالعه پویا
زمانی که درس می‌خوانید صرفا یک دانش‌آموز یا یادگیرنده نباشید. یعنی مانند یک ربات و ماشین مطالعه، درس نخوانید. نسبت به چیزی که می‌خوانید باید واکنش ذهنی داشته باشید. واکنش ذهنی یعنی خودتان را فریب ندهید و از روی مطالب رد شوید. در واقع منظور من چیزی فراتر از خط کشیدن دور مطالب مهم و هایلایت کردن و حاشیه نویسی است. این اصل در واقع مطالعه مفهومی است که در این مطلب کاملا برایتان توضیح داده‌ام:

روش مطالعه مفهومی تندخوانی - چشم‌خوانی
از زمانی که متوجه شدید دیگر آن تمرکز چند دقیقه قبل را ندارید، مطالعه با سرعت بالا، چشم خوانی و تندخوانی را شروع کنید. قبل از این کار، مطلبی که مطالعه به روش تندخوانی را آغاز کردید، علامت بگذارید تا بدانید از کجای موضوع تمرکزتان را مثل قبل نداشتید.

البته همه این تکنیک‌ها از نظر علمی و روش مطالعه اگر هم درست باشند و مفید به یک چیز نمی‌ارزد. آن هم این‌که:

اگر بخواهید درس بخوانید؛ با همان کیفیت و تمرکزی که از ابتدا داشته‌اید، اگز موضوعتان درس خواندن و یاد گرفتن و لذت بردن از درس باشد، قطعا به هیچ یک از این فوت و فن و تکنیک‌ها نیاز نخواهید داشت. این را می‌گویم چون اغلب شما حواس‌پرتی را در ابتدای مطالعه نخواهید داشت.

حواس‌پرتی بعد از مدتی شروع می‌شود. این مدت بستگی به شما دارد؛ تجربه شما از درس خواندن، عادت شخصی و شخصیتی شما به مطالعه، اهمیتی که به درس می‌دهید. اهمیتی که درس خواندن برای شما دارد، شرایط و حساسینی که مطالعه برای شما دارد و . . . ممکن است کسی بعد از 15 دقیقه مطالعه، حواسش پرت شود اما کسی مثل زینب سلیمی، تا ماه‌های پایانی مطالعه برای کنکور، تجربه حواسپرتی را نداشته است.

فوت کوزه‌گری تمرکز
این شما هستید که به ذهن‌تان مسیر می‌دهید. این شما هستید که عادت‌ها، رفتار و خوراک ذهن‌تان را تعیین می‌کنید. حواسپرتی هم خواسته شماست که ذهن از آن اطاعت می‌کند. با تمرکز قبل از مطالعه، اگر موانع دشواری هم داشته باشید، درس خواندن ممکن خواهد شد